16 januari 2023 is Blue Monday, de dag waarop de meeste mensen zich treurig, neerslachtig of weemoedig voelen. Voor veel jongeren geldt dit helaas niet enkel op die dag, en daar heeft COVID-19 mee voor gezorgd.
De CLB’s kregen in het schooljaar '21-'22 extra middelen (€ 14 miljoen) om deze schade in te perken. De Vrije CLB’s hebben massaal acties ontwikkeld en duizenden leerlingen bereikt. Preventief werken en inzetten op veerkracht is de toekomst van de mentale gezondheidszorg. Alleen zo kan het tekort aan hulpverlening worden opgelost.
De COVID-19-pandemie heeft de psychische gezondheid van kinderen en jongeren bedreigd en geschaad. De maatregelen die beschermden tegen besmetting, beknotten hun ontwikkelingsruimte en hadden een impact op sociale relaties. De gevolgen ervan laten zich vandaag nog steeds voelen. Kinderen en jongeren rapporteren nu meer gevoelens van angst en somberheid dan voor de pandemie. Wat de gevolgen zullen zijn voor de sociale en emotionele ontwikkeling, weten we nog niet precies. Leerkrachten en CLB-medewerkers geven aan dat ze vandaag andere kinderen en jongeren zien dan voorheen: kleuters die op sociaal vlak minder vaardigheden hebben opgepikt, adolescenten die zelf aangeven dat het gamen uit de hand is gelopen, meer leerlingen die bang zijn om naar school te gaan, meer korte lontjes en moeilijk hanteerbaar gedrag.
De CLB’s kregen een jaar lang extra ‘relance’-middelen om kinderen en jongeren op te sporen die omwille van COVID-19 een verminderd welbevinden hadden en voor die groep acties op te zetten. De Vrije CLB’s zetten met de middelen in op preventie. Want dat loont. Je hoeft namelijk niet te wachten tot een leerling ernstige problemen ondervindt vooraleer je kan werken aan het welbevinden.
Oefeningen om de veerkracht te boosten, korte begeleidingen die helpen om weer gemotiveerd te raken voor de school, opvoedingsadvies voor ouders, handige tips voor leerlingen die hun gamegedrag gezonder willen maken: dat zijn allemaal acties die CLB’s opzetten. Een gevarieerd aanbod, want dat was nodig om op maat te werken.
Een jaar extra middelen heeft de CLB’s geholpen om duizenden extra leerlingen te bereiken met preventieve acties. Eigenlijk willen we altijd zo werken. Groepsgericht werken en vroege preventie: daar zit volgens wetenschappers de toekomst van de mentale gezondheidszorg. In de praktijk moeten we ons nu echter noodgedwongen richten op de leerlingen met de zwaarste problematieken. Voor hen is er overal een capaciteitstekort, maar ze hebben wel nood aan ondersteuning. We missen daardoor de kans om in te grijpen vooraleer problemen boven ieders hoofd groeien.
CLB’s zoeken vandaag zelf financiering om de projecten die ze opzetten tijdens de COVID-19-pandemie, verder te zetten. Ze kunnen daarbij ook rekenen op de scholen. Er zijn gereedschapskisten, websites, draaiboeken en webinars ontwikkeld waardoor de acties (op school) blijven doorlopen. Toch pleiten we voor een bestendiging van de middelen. Preventie kan niet blijven draaien op gratis werk van mensen die dat vrijwillig opnemen. Een overheid die het welbevinden van kinderen en jongeren ernstig neemt, financiert ook goed werkende acties rond welbevinden op een ernstige manier. En wees zeker: die kosten zullen in het niet vallen bij de baten.
De verschillende relanceprojecten weerspiegelden de diversiteit van de CLB-werking. Ieder centrum wendde de middelen aan op een manier die bij hen, met hun publiek, het meeste resultaat kon opleveren.